ZANIECZYSZCZANIE ŚRODOWISKA KOSZTUJE. Bezpośrednimi konsekwencjami oddychania zanieczyszczonym powietrzem są problemy zdrowotne. Osoba chora potrzebuje konsultacji lekarskiej, musi kupić leki, czasem wymaga hospitalizacji – to wszystko kosztuje, a koszty zanieczyszczonego powietrza to nie tylko koszty bezpośrednie – w kalkulacjach uwzględnia się coś, co nazywamy „zewnętrznymi kosztami zdrowotnymi”. Do tych kosztów zaliczamy również na przykład utracone z powodu choroby dni pracy czy obniżoną produktywność, kiedy straty ponoszą pracodawcy, a w konsekwencji cała gospodarka. Oprócz tego należy uwzględnić koszt rent, wcześniejszych emerytur czy rehabilitacji.
Ukazał się niedawno Projekt Programu Ochrony Powietrza opracowany przez Urząd Marszałkowski.
W Programie Ochrony Powietrza dla województwa śląskiego ( http://bip.slaskie.pl/index.php?grupa=40&grupaj=33&id=90798&id_menu=496 ) ważny jest rozdział o kosztach złej jakości powietrza. Oto fragment Programu ( od strony 343 Programu) :
4.4. Koszty złej jakości powietrza: Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem powoduje problemy zdrowotne u osób narażonych na ponadnormatywne stężenia zanieczyszczeń. To natomiast rodzi określone koszty, np.: potrzebnych konsultacji lekarskich, zakupu leków, ewentualnej hospitalizacji. Koszty te określa się jako koszty pośrednie lub koszty zewnętrzne złej jakości powietrza. Koszty złej jakości powietrza związane są ze skutkami narażenia mieszkańców na zanieczyszczenie powietrza, czyli: zwiększona śmiertelność,
wizyty szpitalne z powodu chorób układu krążenia i układu oddechowego,interwencje pogotowia ratunkowego z powodu ataków chorób układu oddechowego lub krążenia,
nieobecność w pracy czy w szkole,
ostre symptomy (kaszel, infekcje dróg oddechowych)
koszty leczenia chorób układu oddechowego i krwionośnego.
W 2013 r. Komisja Europejska szacowała, że w 2010 r. koszty związane z wpływem zanieczyszczeń na zdrowie wahały się w całej UE między 330 mld euro, a 940 mld euro. Dla Polski koszty oszacowane przez OECD określane są na poziomie 405 mld zł, jako koszty przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza. W skali kraju koszty zewnętrzne wszystkich spowodowanych przez naruszenia norm jakości powietrza chorób i zgonów szacuje się na 8 mld złotych. Połowa to środki przeznaczane na leczenie chorób płuc (np. astmy) i nowotworów. Druga połowa na pomoc osobom cierpiącym na choroby układu krążenia, które również znajdują się na liście schorzeń powodowanych przez zanieczyszczenia w powietrzu takie jak pyły i benzo(a)piren. Bezpośrednie określenie ceny szkód zdrowotnych (wzrost zachorowalności oraz umieralności), spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza jest kwestią subiektywnej oceny, ponieważ statystyczna wartość ludzkiego życia i zdrowia (rozumiana, jako wskaźnik VSL, ang. Value of statistical life280) waha się od 1 do 2 mln euro. Koszty zewnętrzne określa się na podstawie liczby przypadków zachorowań oraz szacunkowej wartości kosztów na jeden przypadek. Zgodnie z metodyką stosowaną w Unii Europejskiej w Programie Czystego Powietrza dla Europy określono wielkość kosztów zewnętrznych ponoszonych przez każdy kraj w związku z emisją określonych zanieczyszczeń takich jak: pył PM2,5, NOx, SO2, nieorganiczne związki lotne, a także amoniak. Analizy według metodyki CAFE-CBA uwzględniają wielkość emisji każdej z substancji, wielkość obszaru i ilość narażonej ludności. Emisja każdego kilograma zanieczyszczeń takich jak pył PM2,5, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki lub innych powoduje powstawanie kosztów zewnętrznych wynikających z negatywnego oddziaływania tych zanieczyszczeń na zdrowie ludzkie i ekosystemy. Wycena tych kosztów wykonana w ramach Programu CAFE-CBA dla roku 2015 pozwala na wyliczenie szacunkowych kosztów zewnętrznych. Dla różnych zanieczyszczeń koszty są różne. W prowadzonych analizach oparto się na kosztach zewnętrznych związanych z emisją pyłu zawieszonego PM2,5, ponieważ dla tego zanieczyszczenia wartość jest najwyższa. Wycena ta obejmuje koszty związane z przewlekłymi skutkami narażenia na wysokie stężenia, śmiertelność, zachorowalność na choroby układu oddychania, układu krążenia, konsultacje z lekarzami, ograniczone dni aktywności ruchowej mieszkańców – absencje w pracy, stosowanie leków, czy ilość dni hospitalizacji i występowania objawów chorobowych. Wyznaczone tak jednostkowe koszty zewnętrzne to 228 000 zł/Mg PM2,5/rok. Gdyby w kosztach zewnętrznych uwzględniać również inne skutki ekonomiczne (np. związane ze stratami w rolnictwie – zmniejszenie plonów), społeczne (np. związane z przedwczesnymi rentami, czy wymaganą rehabilitacją) oraz wpływ na dziedzictwo kulturowe (np. niszczenie zabytków przez zanieczyszczone powietrze) koszty byłyby znacznie większe. W oparciu o przytoczony wyżej wskaźnik jednostkowy kosztów zewnętrznych dla emisji pyłu PM2,5, wyznaczono wielkość kosztów złej jakości powietrza.
Tabela 159. Koszty złej jakości powietrza w oparciu o wielkość emisji pyłu PM2,5 dla roku 2015 dla poszczególnych gmin województwa śląskiego Tabela 159
szacunkowe koszty zewnętrzne złej jakości powietrza [mln zł]
22 Dąbrowa Górnicza m. Dąbrowa Górnicza 603,413 !
Czyli np. prawie 4,5 raza więcej niż Sosnowiec.
W tej sytuacji można zrozumieć determinację Stowarzyszenia Samorządne Strzemieszyce. Nie przestaliśmy domagać się obiecanego Programu Badań. To jest program dla całej Dąbrowy Górniczej.
Program „Ocena środowiskowych zagrożeń zdrowia mieszkańców Dąbrowy Górniczej ze szczególnym uwzględnieniem dzielnicy Strzemieszyce Wielkie i Małe”. To program istotny nie tylko dla Strzemieszyc, ale dla całego Zagłębia Dąbrowskiego.
Walczymy o całe miasto. Na spotkaniu z Panem Ministrem Michałem Wójcikiem przyszliśmy z pismem, które skierowaliśmy do Ministra Środowiska z prośbą o wsparcie. Szukamy wszędzie pomocy i wykorzystujemy każde spotkanie z przedstawicielami władz do przedstawienia naszych wniosków.
Pobierz pismo Ministerstwo Środowiska apel program badań
Można się przekonać, czy mamy rację i co chodzi w naszych wystąpieniach. Program który miał kosztować 4,5 mln zł przy kosztach utraty zdrowia 603 mln tylko w 2015 roku i tylko przy uwzględnieniu części zanieczyszczeń. Bez hałasu. Program dawał szanse dla Dąbrowy Górniczej.
Kluczowe jest to, by uzmysłowić sobie, jak wielki wpływ środowisko ma na sprawy zdrowia publicznego i zacząć z tej świadomości korzystać. Wiemy jak złej jakości jest powietrze w Polsce i że aż 33 z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie znajduje się w Polsce. Znamy również wartości zewnętrznych kosztów zdrowotnych zanieczyszczeń powietrza. A skoro już mamy tę wiedzę, to najwyższy czas podjąć zdecydowanie działania by to zmienić i poprawić jakość zdrowia i życia Polaków.
Opracowany program jest działaniem w tym kierunku.
Jerzy Reszke